"Διανύουμε μια πρωτόγονη ιστορική φάση, αλλά εξόχως ενδιαφέρουσα", ομιλία στην εκδήλωση των εκδόσεων "Στοχαστής", 18/2/2013

Τη Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 2013 πραγματοποιήθηκε εκδήλωση παρουσίασης των βιβλίων του Αντόνιο Γκράμσι «Για την αλήθεια ή για το να λέμε την αλήθεια στην πολιτική» και του Λουκά Αξελού «Ξαναδιαβάζοντας τον Γκράμσι», που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Στοχαστής (http://www.stochastis.gr).

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν και μίλησαν οι :

- Λαοκράτης Βάσσης, φιλόλογος-συγγραφέας

- Γιώργος Μανιάτης, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

- Νίκος Ξυδάκης, δημοσιογράφος

- Ρούντι Ρινάλντι, εκδότης της εφημερίδας Δρόμος της Αριστεράς

Χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας ( εδώ  ολόκληρος ο χαιρετισμός )

Την εκδήλωση έκλεισε ο Λουκάς Αξελός, συγγραφέας και υπεύθυνος των εκδόσεων Στοχαστής.

ΡΡ: Η σημασία του γκραμσιανού έργου και η ιδιαίτερη θέση του στο μαρξιστικό πολιτικό-θεωρητικό οικοδόμημα έχει ορισμένα «παράξενα» στοιχεία, αφού το κύριο θεωρητικό έργο του, τα Τετράδια της φυλακής, δεν γράφτηκαν για να εκδοθούν, διαβάστηκαν κατά κύματα ή καλύτερα δόθηκαν τμήματα του έργου αυτού κατά δόσεις για να εξυπηρετηθούν πολιτικές σκοπιμότητες.

Αυτή η παραξενιά της ιστορίας έτυχε σε έναν άνθρωπο-διανοητή-ηγέτη του ιταλικού κομμουνιστικού κινήματος του οποίου η  ζωή και το έργο σκόπευαν να αποτελέσουν μια αξεδιάλυτη ενότητα.

Ο ίδιος δεν δημοσίευσε κανένα βιβλίο, απέφευγε καν να υπογράφει τα άρθρα που δημοσίευε στον Τύπο και το βασικό του έργο, τα Τετράδια της φυλακής, εκδόθηκαν ολοκληρωμένα για πρώτη φορά το 1975 σε μια έκδοση υπό την επιμέλεια του Τζερατάνα. Το έργο αυτό γραφόταν ανάμεσα στο 1929 όταν πρωτοδόθηκε στον Αντόνιο Γκράμσι η δυνατότητα να γράφει (είχε συλληφθεί το 1926) και σταμάτησε να γράφεται (δεν τελείωσε ποτέ, αφού είναι ένα σύνολο από σημειώσεις μεταγραμμένες σε διάφορα τετράδια) το 1935, όταν πλέον η υγεία του δεν του επέτρεπε να συνεχίζει. Δύο χρόνια μετά ο Γκράμσι πεθαίνει (1937).

Ο Γκράμσι έδρασε και ανήκει στην μεγάλη στρατιά των επαναστάσεων που συγκλόνισαν τον 20ό αιώνα και αντιμετώπισε πρακτικά, πολιτικά, πολιτιστικά και ηθικά πολλά δύσκολα προβλήματα της πολιτικής, του κράτους, της κουλτούρας, των διανοουμένων, του κόμματος, των απαντήσεων του κεφαλαίου, τον φασισμό, τον αμερικανισμό και τόσα άλλα.

Δίκαια το γκραμσιανό έργο αποτελεί πηγή έμπνευσης, στοχασμού, θεωρίας, και κουλτούρας. Έργο που ανοίγει δρόμους για την θεωρία και την πράξη της απελευθέρωσης. Ένα μεγάλο εργαστήρι σκέψης, αποτίμησης, διάνοιξης νέων δρόμων κ.λπ. Γι’ αυτό και η επαφή με το έργο του μετασχημάτισε, ωρίμασε, διαμόρφωσε όσους ήρθαν σε επαφή με αυτό πολλά-πολλά χρόνια μετά.

«Πρωτόγονη ιστορική φάση»

Σε ένα σχόλιό του, ο Γκράμσι θα κάνει την παρακάτω επισήμανση:

«Το να επιμένουμε στο στοιχείο “πρακτική” του δεσμού θεωρία-πρακτική, όταν τα δύο αυτά στοιχεία έχουν διασπαστεί, έχουν αποκοπεί, σημαίνει ότι διανύουμε μια σχετικά πρωτόγονη ιστορική φάση».

Κάθε άνθρωπος που έχει μια μικρή έστω πείρα ή σχέση με το πραγματικό κίνημα ή με ενδιαφέροντα και ανήσυχα πολιτικά εγχειρήματα, δεν μπορεί, θα έχει συναντήσει το περίφημο πρόβλημα της σχέσης θεωρίας και πράξης. Ο Γκράμσι κάνει λόγο για την φάση όπου αυτά τα δύο έχουν διασπαστεί, ή αποκοπεί. Τότε πρόκειται για μια πρωτόγονη φάση μπουσουλίσματος του πραγματικού κινήματος και αναζήτησης δρόμων μη πιστοποιημένων και έγκυρων.

Στις μέρες μας ζούμε μια τέτοια «πρωτόγονη φάση» και η ανάγκη για νέα θεωρία και νέα οργάνωση βοά από παντού.

Τις τελευταίες δεκαετίες συντελέστηκαν τεράστιες κατολισθήσεις (θεωρητικές και πρακτικές) , έχουν τεθεί θέματα από την πρακτική πείρα και διάφορα κινήματα, όμως, ελάχιστα βήματα έχουν γίνει στο να συνοψιστεί κριτικά η πείρα, να βγούνε συμπεράσματα, να σκιαγραφηθούν θεωρητικές συλλήψεις και εφαρμογές τους, δεν εμφανίστηκε ένα νέο κύμα επανασύνδεσης της θεωρίας με την πρακτική.

Η ίδια η ιστορική εξέλιξη έχει φέρει στην επιφάνεια ένα όχι ευκαταφρόνητο υλικό που ζητά την θεωρητική επεξεργασία του και την στρατηγική τοποθέτηση απέναντι στις νέες προκλήσεις και προσκλήσεις της ιστορίας.

Ο 20ός αιώνας πέρασε, έδωσε υλικό, άνοιξε δρόμους, γνώρισε αποτυχίες και ήττες επαναστάσεων και μεταβατικών προσπαθειών. Ζητήματα όπως:

• Η παλινόρθωση του καπιταλισμού στις μεταβατικές κοινωνίες
• Η αναδιάρθρωση του κεφαλαίου σαν απάντηση στην παγκόσμια παρατεταμένη κρίση
• Η παγκοσμιοποίηση της αγοράς και των καπιταλιστικών σχέσεων μετά από μια διάσπασή τους
• Η διάψευση της σωτήριας λύσης που θα ερχόταν μέσα από την ΕΤΕ και συνεπώς το πρόβλημα της επιστήμης και της γνώσης στις σύγχρονες συνθήκες
• Η διατάραξη της σχέσης φύσης-κοινωνίας-ανθρώπου
• Η ανάδυση ζητημάτων που φαίνονταν να έχουν ξεπεραστεί (θρησκευτικοί και εθνικιστικοί φονταμενταλισμοί)

για να αναφέρουμε ορισμένα μόνο από τα σοβαρά ζητήματα, ζητούν μια νέα και βαθύτερη, πλουσιότερη και πιο εκτενή θεωρητική αντιμετώπιση από ό,τι έθετε στην παγκόσμια ημερήσια διάταξη η επανάσταση στις αρχές του 20ού αιώνα.

"Η μετάβαση έχει αρχίσει", Ομιλία στο Φεστιβάλ Resistance 1/7/2012

Το φεστιβάλ Resistance 2012 έκλεισε με την πολιτική εκδήλωση – συζήτηση: «Μια χώρα σε μετάβαση – Αγωνιζόμενοι για μια άλλη Ελλάδα».

Στην εκδήλωση, την οποία συντόνιζε ο συγγραφέας, διευθυντής του περιοδικού Τετράδια, Λουκάς Αξελός, μίλησαν οι Αλέξης Τσίπρας, πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, Σοφία Σακοράφα βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ευτύχης Μπιτσάκης, ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας και Ρούντι Ρινάλντι, εκπρόσωπος της ΚΟΕ.

Παρεμβάσεις έκαναν ο δημοσιογράφος Νίκος Ξυδάκης, οι πανεπιστημιακοί Σία Αναγνωστοπούλου και Σταύρος Κωνσταντακόπουλος, ο χορογράφος Κωνσταντίνος Μίχος, η ιστορικός – σκηνοθέτης Έλενα Πατρικίου και ο αναλυτής – προγραμματιστής Γιάννης Φούντας.

ΕΔΩ οι σύνδεσμοι για όλες τις ομιλίες και τις παρεμβάσεις.
                                                                                                                                  

ΡΡ: Είναι ανάγκη ο προβληματισμός, η σκέψη, να ξεφύγουνε από στερεότυπα και να βαθύνουνε, γιατί η αυτοκτονία της σκέψης, δεν αρμόζει στις ιστορικές στιγμές που ζούμε.

Ολόκληρη η κοινωνία περιμένει να δει πώς θα συμπεριφερθούμε αλλά και σε όλον τον κόσμο παρακολουθούνε έντονα αυτά που συμβαίνουν στη χώρα μας.

Ευελπιστώ η αποψινή συζήτηση να αποδειχτεί πράγματι χρήσιμη, γιατί χρειάζονται και αυτές οι «ανάσες» όταν αγωνιζόμαστε.

Έξι σημεία για όσα συμβαίνουν :

1. Όλα αλλάζουν

Αλλάζει ο πολιτικός χάρτης της χώρας, έχει αλλάξει τελείως η πολιτική γεωγραφία, δεν υπάρχει καθόλου πλέον ο δικομματισμός όπως τον γνωρίσαμε. Αλλάζουν οι συσχετισμοί, αλλάζει η Αριστερά. Η Αριστερά δεν είναι αυτό που ήταν πριν από έξι μήνες σε αυτή την χώρα. Έχει αλλάξει ο συσχετισμός μέσα στην Αριστερά αλλά και ο ρόλος της Αριστεράς μέσα στην κοινωνία. Αλλάζει η Ευρώπη, ακούγονται πιο δυνατά οι τριγμοί του ευρωοικοδομήματος – ακούγονται πιο δυνατά οι αγώνες σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό Νότο, αλλάζει ο κόσμος όλος.

Όλα αλλάζουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις και κυρίως κάτω από την όξυνση όλων των αντιθέσεων και εκείνων που υπήρχαν και των νέων που αναβλύζουν μέσα στην κρίση, από μια πρωτοφανή καπιταλιστική κρίση που αγκαλιάζει τα πιο βασικά σημεία του συστήματος.

Η χώρα μας, ο λαός μας, το κίνημα στην Ελλάδα βρίσκονται στο επίκεντρο μεγάλων ιστορικών διλημμάτων, επιλογών, κατακτήσεων, στο επίκεντρο συγκρούσεων συμφερόντων και κοινωνικής πόλωσης, που θυμίζει περισσότερο λατινοαμερικάνικες συνθήκες και όχι αυτά που είχαμε ζήσει τελευταίες δεκαετίες στο χώρο της Ευρώπης.

Θα βρεθεί δρόμος για να υπάρξει διέξοδος για τη χώρα, το λαό, την κοινωνία ή θα οδηγηθούμε στην καταστροφή, σε μια τεράστια καταστροφή και χρεοκοπία;

Μπορεί να νοηθεί μια διαφορετική πορεία, μια καλύτερη κοινωνία, ένα ελπιδοφόρο μέλλον ή αυτά απαγορεύονται από τους συσχετισμούς, την μοίρα, την θέση και τη φύση αυτού του τόπου;

Όσα έγιναν στην Ελλάδα τα δυόμισι χρόνια που πέρασαν είναι διδακτικά για όλους μέσα και έξω από την χώρα. Το πειραματόζωο εξεγέρθηκε, ο λαός έχτισε ένα πρωτόγνωρο κίνημα αντίστασης και υπευθυνοποίησης, ο αγώνας αυτός συνδέθηκε με την τεράστια αφύπνιση των λαών που συμβαίνει μέσα στον πολυπολιτικό κόσμο, αφύπνιση που κανείς σήμερα δεν μπορεί να αγνοήσει.

Σε όλο τον κόσμο, τεράστιες μάζες μπαίνουν στο στίβο του αγώνα και ζητούν μια καλύτερη ζωή, έναν διαφορετικό κόσμο από αυτόν που τους προσφέρει ο καπιταλισμός και η κρίση.

Αυτά είναι πράγματα τα οποία πρέπει να μας δίνουν και έμπνευση και κουράγιο αλλά και υλικό για να μπορέσουμε να επεξεργαστούμε νέα θεωρία και νέα πράξη, γιατί η σχέση της αριστεράς με τη θεωρία είναι αρκετά χαμηλή. Οι τελευταίες 2-3 δεκαετίες έχουν δώσει πολύ υλικό για επεξεργασία για την θεωρία και την πράξη ενός απελευθερωτικού κινήματος αλλά αυτό το καθήκον έχει παραμεληθεί για σκοπιμότητες πιο πεζές και επιλογές τάχα αναγκαστικές. Δεν μπορεί να υπάρξει νικηφόρα πορεία αν δεν υπάρξει ανταπόκριση και σε αυτά τα πεδία.

2. Η μετάβαση έχει ήδη αρχίσει

Υποστηρίζω ότι η μετάβαση έχει ήδη αρχίσει. Να το αναλύσουμε λίγο αυτό.

Ξεκινάμε από την πραγματικότητα και όχι από τα σχήματα που έχουμε για αυτήν και τα στερεότυπα που κουβαλάμε.